Θέμα 1 Παιδιά προσφύγων
Τα παιδιά προσφύγων έρχονται αντιμέτωπα με πολλές αντιξοότητες (τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα). Συχνά βιώνουν τραύματα πολέμου, εκπατρισμό και, σε πλείστες περιπτώσεις, βίαιο χωρισμό από τις οικογένειές τους.
Τέσσερις τομείς προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα παιδιά προσφύγων: συναισθηματικός, γλωσσικός, ακαδημαϊκός και κοινωνικός.
το τραύμα πριν την άφιξη, η σύγκρουση και η βία μπορεί να προκαλέσουν έντονο άγχος στα παιδιά προσφύγων και να επηρεάσουν τις γνωστικές τους λειτουργίες και τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις. Τα παιδιά προσφύγων συχνά αποσύρονται διανοητικά στην τάξη, είναι επιθετικά προς τους συνομηλίκους τους ή δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν.
Η γλωσσική απόσταση μπορεί επίσης να προκαλέσει δυσκολίες στα παιδιά προσφύγων. Η έλλειψη γνώσης της γλώσσας της χώρας άφιξης, ο αναλφαβητισμός και η ελάχιστη ή καθόλου επίσημη εκπαίδευση μπορεί να επιδεινώσουν περαιτέρω τα εμπόδια στη σχολική ένταξη των παιδιών προσφύγων επηρεάζοντας την ικανότητά τους να μάθουν μια νέα γλώσσα και τις επιδόσεις στα γνωστικά τεστ. Είναι πλέον πιθανό να αποτύχουν ή να εγκαταλείψουν εντελώς. Λόγω των περιορισμένων γλωσσικών τους δεξιοτήτων, είναι πολύ πιο δύσκολο γι’ αυτά να προσαρμοστούν και να κάνουν φίλους, ιδίως όπου ο ανταγωνισμός μεταξύ συνομηλίκων είναι έντονος. Τα παιδιά που αισθάνονται ότι δεν μπορούν να ταιριάξουν, μπορεί να είναι περισσότερο επιρρεπή στον εκφοβισμό, ο οποίος με τη σειρά του τα αποξενώνει ακόμη περισσότερο, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.
προσδοκία από την πλευρά των παιδιών να προσαρμοστούν στις νέες διδακτικές πρακτικές, τις σχολικές συνήθειες και τα στυλ μάθησης στη χώρα υποδοχής. Επιπλέον, πολλοί πρόσφυγες μαθητές βιώνουν διακρίσεις στα σχολεία όχι μόνο από τους συνομηλίκους τους, αλλά και από τους εκπαιδευτικούς.
Οι πρόσφυγες μαθητές στα σχολεία συχνά αισθάνονται άβολα να εκφράσουν τα ζητήματα και τις ανησυχίες τους σε εκπαιδευτικούς και διοικητικούς υπαλλήλους που είναι κυρίως αγγλόφωνοι και φυλετικώς λευκοί [μελέτη στον Καναδά: Ryan, Pollock, and Antonelli (2009)]. Τα παιδιά μπορεί επίσης να αισθάνονται αποστασιοποιημένα από τους γονείς τους που δεν γνωρίζουν τη γλώσσα των γηγενών και μπορεί να μην είναι εξοικειωμένοι με ένα συγκεκριμένο σχολικό σύστημα.
- Τα προβλήματα των παιδιών προσφύγων συχνά παραμένουν απαρατήρητα τόσο από το προσωπικό του σχολείου όσο και από τους γονείς, και αυτό επηρεάζει την αίσθηση του ανήκειν και της σύνδεσης και οι διαχειριστές θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην απομόνωσή τους και να αποθαρρύνουν τη συμμετοχή τους στην κοινωνία υποδοχής.
- Ανάγκη για πολυπολιτισμικό σχολείο και εκπαίδευση: Το σχολείο μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση του αμοιβαίου σεβασμού μέσω των διαδικασιών του προσπολιτισμού και του επιπολιτισμού.*
* Ο προσπολιτισμός είναι ο τρόπος με τον οποίο ένα άτομο, συνήθως ένα παιδί, αναπτύσσει τις απόψεις του/της για τον κόσμο. Τα παιδιά αρχικώς προσπολιτίζονται στο σπίτι μέσω της επιρροής των γονιών τους. Καθώς μεγαλώνουν, η διαδικασία προσπολιτισμού τους περιλαμβάνει τους εκπαιδευτικούς, τους φίλους και άλλα άτομα. Αφετέρου, επιπολιτισμός είναι όταν κάποιος μαθαίνει και αφομοιώνει έναν πολιτισμό διαφορετικό από τον μητρικό του. Αμφότερες οι διαδικασίες είναι ζωτικής σημασίας για τα άτομα προκειμένου να αναπτύξουν τη δική τους κουλτούρα, να αποτελέσουν μέλη της επιλεγμένης πολιτιστικής ομάδας τους. Αφορά επίσης τον τρόπο που τα άτομα γίνονται αποδεκτά από την τοπική τους κοινότητα. Ένα εκπαιδευτικό μοντέλο που ενσωματώνει καλύτερα τις ανωτέρω διαδικασίες είναι η προσέγγιση του «πολυπολιτισμικού σχολείου».
- Μπορεί να βοηθήσει τις πολιτιστικές ομάδες να αισθάνονται ότι συμπεριλαμβάνονται, και επομένως ότι συμμετέχουν περισσότερο στη σχολική κοινότητα.
- Βοηθά στην απόκτηση ακριβούς αναπαράστασης και γνώσης των πολιτιστικών ομάδων μέσω της διαδικασίας της διαπολιτισμικής κατανόησης.
- Προάγει τη διαπολιτισμική αλληλεπίδραση και την αρμονία σε ένα σχολικό περιβάλλον
- Βοηθά στην ευαισθητοποίηση απέναντι σε προκαταλήψεις και ενισχύει την κριτική σκέψη σε τρέχοντα κοινωνικά ζητήματα που αφορούν την πολιτισμική ποικιλομορφία, όπως ο θεσμικός ρατσισμός, ο ταξισμός, ο σεξισμός, η αναπηροφοβία, οι διακρίσεις λόγω ηλικίας και η ομοφοβία.
- Παρέχει ισότητα στην εκπαίδευση: οι εκπαιδευτικοί παρέχουν ειδική βοήθεια στα παιδιά προσφύγων ώστε να έχουν καλύτερα ακαδημαϊκά επιτεύγματα.
Δραστηριότητα 1: «Ιστορίες αποθηκευμένες στη μνήμη»
Στόχος αυτού του εργαστηρίου είναι να ενθαρρύνει τους εκπαιδευτικούς να κατανοήσουν και να συνδεθούν με την εμπειρία της μετανάστευσης και να βοηθήσουν τους πρόσφυγες μαθητές να επικοινωνήσουν το παρελθόν τους στην τάξη. Είναι εμπνευσμένο από τη μάθηση με βάση το αντικείμενο, μια δημοφιλή τεχνική μεταξύ των μουσειοπαιδαγωγών που ξεπερνά το γλωσσικό εμπόδιο μεταξύ προσφύγων και γηγενών μαθητών.
- Ενσυναίσθηση
- Αποτελεσματική επικοινωνία
- Συμπερίληψη απέναντι σε ευάλωτα παιδιά
- Βαλίτσες ή μικρά κουτιά με ημερολόγια, φωτογραφίες και προσωπικά αντικείμενα
- Χαρτοπίνακας και μεγάλα κομμάτια χαρτιού
- Στυλό/μολύβια/μαρκαδόροι/κατάλογος εργασιών
90 λεπτά
#πόλεμος, #εκπατρισμός, #σπίτι, #αναμνήσεις, #προσδοκίες, #ζωή
Εισαγωγή/σπάσιμο του πάγου: (20 λεπτά)
- Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να μοιραστούν τα ονόματά τους και τη δική τους εμπειρία ταξιδιού. Εν συνεχεία, ζητήστε από τους συμμετέχοντες να κρατήσουν σημειώσεις για αυτό που τους έρχεται στο μυαλό όταν ακούν τη λέξη «σπίτι».
- Πώς είναι να είσαι μακριά από το σπίτι;
- Ζητήστε από τους συμμετέχοντες να επικοινωνήσουν τις σκέψεις τους μη λεκτικά (ζωγραφίζοντας ένα αντικείμενο, μια εικόνα, αναπαράγοντας τα συναισθήματα κατά ζεύγη, κ.λπ.).
- Μοιραστείτε τις σκέψεις σας για την απουσία γλώσσας και την αίσθηση της λαχτάρας.
Εμπλουτισμός γνώσεων: (40 λεπτά)
- Χωριστείτε σε ομάδες ή σε αίθουσες ομάδας σε διαδικτυακή συνεδρία
- Κάθε ομάδα εκπαιδευτικών λαμβάνει το σχέδιο μιας βαλίτσας γεμάτης με προσωπικά αντικείμενα. Κάθε ομάδα αντικειμένων πρέπει να απεικονίζει ένα άτομο και την εμπειρία της ξαφνικής εγκατάλειψης της χώρας του για μια άλλη, λόγω πολέμου. Εάν εργάζεστε εκ του σύνεγγυς, προσπαθήστε να συνθέσετε τις βαλίτσες, τα κουτιά, τις τσάντες κ.λπ.
- Συζητήστε τις ιστορίες πίσω από τα αντικείμενα και μοιραστείτε τις απόψεις σας με την υπόλοιπη ομάδα.
- Τι θα έπαιρνες μαζί σου αν ξεκινούσε πόλεμος αυτή τη στιγμή;
- Τι θα άφηνες πίσω;
- Με ποιον θα ήθελες να είσαι;
- Πού θα πήγαινες;
Λύση/Προτεινόμενη επίλυση
Ανθεκτικότητα και συμπερίληψη: (20 λεπτά)
- Συζητήστε περιπτώσεις υποδοχής παιδιών-προσφύγων στην τάξη ή το σχολείο σας.
- Χωριστείτε σε ομάδες και σχεδιάστε παιχνίδια και τεχνικές για να βοηθήσετε τα παιδιά-πρόσφυγες:
- γνωριμία με άλλους συμμαθητές
- οικειότητα με το σχολείο και τη γειτονιά
- εξοικείωση με τη γλώσσα σας σε καταστάσεις της πραγματικής ζωής
Απολογισμός/αξιολόγηση: (10 λεπτά)