Θέμα 1 Τι είναι δικαίωμα;
Δεν υπάρχει καθολικός ορισμός!
- Δεν υπάρχει ένας καθολικά αποδεκτός ορισμός του τι είναι δικαίωμα. Προσοχή: δεν αναφερόμαστε στα ανθρώπινα δικαιώματα ή στα δικαιώματα του παιδιού προς το παρόν. Απλώς στα «δικαιώματα», που είναι ένας πολύ ευρύτερος όρος.
- Αυτή η απουσία καθολικού ορισμού οφείλεται στις διαφορετικές θεωρίες που αμφισβητούν η μία την άλλη σε όλη την ιστορία της φιλοσοφίας και της επιστήμης αλλά και ως προς τις διαφορετικές ταξινομήσεις των δικαιωμάτων.
- Όσον αφορά τη σχολική εκπαίδευση, είναι αποτελεσματικότερη η εξέταση συγκεκριμένων δικαιωμάτων (π.χ. ανθρώπινα δικαιώματα, δικαιώματα των παιδιών, δικαιώματα των ζώων).
- Ξεκινήστε τη διαδικασία δηλώνοντας ότι ένα δικαίωμα είναι «η δύναμη που έχει αναγνωριστεί σε έναν άνθρωπο να κάνει ή να αρνείται κάτι».
Συμβουλή: Προκειμένου τα παιδιά να καταλάβουν ευκολότερα τη διαφορά μεταξύ «δικαιωμάτων», «οικουμενικών δικαιωμάτων» και «δικαιωμάτων του παιδιού», μπορείτε να δώσετε τα ακόλουθα παραδείγματα χωρίς περαιτέρω εμβάθυνση προς το παρόν:
- «Έχω το δικαίωμα στη ζωή»: αυτό είναι ένα οικουμενικό δικαίωμα
- «Έχω το δικαίωμα να λέω τη γνώμη μου για το φαγητό μου»: αυτό είναι ένα δικαίωμα του παιδιού
- «Έχω το δικαίωμα να διεκδικώ χαμηλότερη τιμή για ένα βιντεοπαιχνίδι αφού υπάρχουν εκπτώσεις»: αυτό είναι ένα «δικαίωμα», αλλά δεν είναι ούτε «οικουμενικό» ούτε σχετίζεται αυστηρά με τα παιδιά.
Άνθρωποι
Άνδρες & Γυναίκες
Αγόρια & Κορίτσια
ΛΟΑΤΚ+:
Άτομα με ειδικές ανάγκες
Ντόπιοι και ξένοι
Ζώα
Απαλλαγή από πείνα και δίψα.
Απαλλαγή από δυσφορία.
Απαλλαγή από πόνο, τραυματισμό ή ασθένεια
Ελευθερία έκφρασης φυσιολογικής συμπεριφοράς
Απαλλαγή από φόβο και αγωνία
Φύση;
Παρά το γεγονός ότι ελάχιστες χώρες παγκοσμίως έχουν αναγνωρίσει αυτήν την κατηγορία δικαιωμάτων, η αντίστοιχη συζήτηση είναι πολύ έντονη και λόγω της κλιματικής κρίσης είναι πιθανό να οδηγήσει σε εντατικές συζητήσεις.
Συμβουλή: Για να βοηθήσετε τους μαθητές να κατανοήσουν τι σημαίνουν τα δικαιώματα της φύσης, μπορείτε να αντιτάξετε τη φύση ως πηγή αγαθών που οι άνθρωποι μπορούν να επιδιορθώσουν όταν προβαίνουν σε καταχρήσεις κατά της φύσης ως αξίας πέρας της χρήσης. Επί παραδείγματι: μπορούμε να εμφιαλώσουμε λίγο νερό από μια πλούσια πηγή νερού στο βουνό έναντι του να αλλοτριώσουμε μέρος ενός βουνού για να δημιουργήσουμε ένα εργοστάσιο εμφιάλωσης.
Τι συνιστά δικαίωμα, είναι και ηθικό; Νόμος και ηθική.
Βλέπω έναν συμμαθητή μου να προσπαθεί να αρπάξει τη σχολική του τσάντα από το αναπηρικό του αμαξίδιο. Ξέρω ότι μπορεί να το κάνει όπως το κάνει πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ωστόσο, του παίρνει λίγο χρόνο και δεν ακούει αυτά που λέει ο καθηγητής. Έχω το δικαίωμα να μην τον βοηθήσω. Κανείς δεν με υποχρεώνει. Δεν κινδυνεύει και δεν είναι αβοήθητος. Ωστόσο, δικαιολογείται αυτό; Με άλλα λόγια, είναι ηθικό;
Στο διάλειμμα, βλέπω μερικά παιδιά να έχουν παγιδεύσει έναν μετανάστη μαθητή και να τον κοροϊδεύουν λόγω του χρώματος του δέρματός του. Είναι γύρω στα 8 παιδιά, εγώ είμαι μόνος, είναι 3 χρόνια μεγαλύτεροι από εμένα. Αν μιλήσω, ίσως θέσω τον εαυτό μου σε κίνδυνο. Ούτως ή άλλως, ο μετανάστης μαθητής δεν απειλείται κυριολεκτικά. Έχω το δικαίωμα να μην πω τίποτα και να φύγω. Κανείς δεν με υποχρεώνει να διακινδυνεύσω την υγεία μου. Αλλά δικαιολογείται να μην αντιδράσω; Με άλλα λόγια, είναι ηθικό;
Κι αν συγκρούονται διαφορετικά δικαιώματα;
Ένα παράδειγμα από τη σχολική ζωή θα μπορούσε να είναι ότι κατά τη διάρκεια μιας σχολικής εκδρομής, ενώ βρισκόμαστε στο λεωφορείο, ένας μαθητής/μία μαθήτρια έχει το δικαίωμα να διαβάσει το βιβλίο του/της ενώ ένας άλλος μαθητής/μία άλλη μαθήτρια μπορεί να βάλει μουσική στο έξυπνο τηλέφωνό του/της και να τραγουδήσει, ενοχλώντας συνεπώς αυτόν/αυτήν που διαβάζει. Δώστε τον λόγο στους μαθητές να συζητήσουν αυτό το είδος σύγκρουσης.
Ο δάσκαλος ρωτά την τάξη εάν θέλουν να εμβαθύνουν περισσότερο σε κάποιο λεξιλόγιο ή να το παραλείψουν. Η πλειοψηφία είναι εξοικειωμένη με το λεξιλόγιο. Ορισμένοι νεοφερμένοι πρόσφυγες μαθητές ψηφίζουν το λεξιλόγιο. Ο δάσκαλος ικανοποιεί την προτίμηση της πλειοψηφίας. Δώστε τον λόγο στους μαθητές να συζητήσουν αυτό το είδος σύγκρουσης.
